Wielokulturowość w praktyce

Doświadczamy zjawiska globalizacji i obecności znanych marek w najróżniejszych zakątkach świata. Tym niemniej założenie, że kultura organizacyjna marki „ABC” w Polsce będzie taka sama jak w Argentynie jest błędem.  Te dwie organizacje, działające pod wspólną marką "ABC", z tymi samymi wartościami, a nawet na tych samych procesach i narzędziach w rzeczywistości mogą być bardzo różne.

Postrzeganie zasad, znaczenie jednostki i grupy, budowanie relacji międzyludzkich, stosunek do upływu czasu, oddzielanie/ włączanie pracy w codzienne życie czy sposób osiągania statusu społecznego, egalitaryzm czy hierarchia… to tylko niektóre elementy naszego życia różnicujące poszczególne kultury narodowe. Wszystko to przekłada się na codzienne aktywności w pracy i relacje międzyludzkie. Bo nawet taka kwestia jak otwarte niezgadzanie się z szefem w obecności innych czy możliwość bezpośredniego kontaktu z osobą na stanowisku o kilka poziomów wyżej/ niżej wynika z maszej mapy kulturowej.  Jak wiemy na świecie istnieją kręgi kulturowe, gdzie społeczeństwo wyznaje zasadę, że „ojciec wie najlepiej”, a paternalistyczne spojrzenie na przywództwo z sukcesem funkcjonuje również w biznesie (np. Japonia, Chiny, Korea Południowa).

W pracy czy poza nią komunikujemy się (jeszcze!) głównie za pomocą języka (w mowie i piśmie). Język jest odbiciem kultury narodowej i jego użytkowników. Kluczem do sprawnej komunikacji jest zrozumienie różnic i podobieństw kulturowych. Te same słowa w różnych kulturach mogą mieć różny wydźwięk, a nawet różne znaczenie. Bo kiedy Brytyjczyk mówi „proszę przemyśl to jeszcze”, to tak naprawdę uprzejmie daje do zrozumienia, że ten pomysł wcale nie jest taki dobry i nie warto go realizować.

Oczywiście młode pokolenia wchodzące na rynek pracy operują innym językiem niż pokolenie X czy baby boomers. Najmłodsze pokolenia tworzą nowe słowa lub dodają znanym słowom nowe znaczenia. Poza tym wyraźnie zmniejszają dystans do rozmówcy. Otrzymanie  „hejka” na powitanie w mailu w pracy nie powinno nikogo już zdziwić. Wszystko to powoduje, że nasze współczesne środowisko pracy staje się coraz bardziej różnorodne. Wartość "D" (diversity) otrzymuje kolejny wymiar.

Zastanówcie się przez chwilę proszę…

• Dlaczego w rozmowach używamy wielu tytułów w połączeniu z pan/ pani (pan doktor, pani profesor), a forma Ty jest zarezerwowana dla młodszego pokolenia lub osób w bliższych relacjach?
• Z jakiego powodu chwalenie się nie jest powszechne, a słowo „przepraszam” rzadko pada z ust osób przepychających się w komunikacji miejskiej?
• Dlaczego rozmówcy często się przerywa, rzadko pyta o zdanie, częściej wymienia się sądy na dowolny temat i jest to zazwyczaj krytyka niż pozytywna opinia?
• Z czego wynika ogólne polskie narzekanie lub wypowiadanie się na temat tego co nas trapi lub poruszane są problemy zdrowotne?
• Dlaczego tablice informacyjne zawierają zwroty w formie nakazu „Nie palić”, „Nie parkować” „Szatnia obowiązkowa?
• Czy nie panuje przekonanie, że im tekst pisany jest trudniejszy do zrozumienia, to jest tym mądrzejszy? A w rozmowach panuje zamiłowanie do teoretyzowania i popularne jest „gdybanie”.
• Z jakiego powodu w szkole czy pracy rzadko mówi się o swoich planach, swoich poglądach, swoich emocjach?

Język jest odbiciem kultury jego użytkowników. To kolejny aspekt wielokulturowości. Kluczem do sprawnej komunikacji międzykulturowej jest zrozumienie różnic oraz specyfiki kultury i języka danego kraju.

Na podstawie badań przeprowadzonych przez Gerda Hofstede i jego modelu 6-D Model©, obraz społeczeństwa polskiego przedstawia się następująco:

• wysoki dystans do władzy (PDI)- wskaźnik 68
• indywidualizm (IDV)- wskaźnik 60
• raczej męskim (MAS) – wskaźnik 64
• bardzo silne unikanie niepewności (UAI) – wskaźnik 93
• niska orientacja długoterminowa (LTO) – wskaźnik 38
• wysoka powściągliwość (IVR)– wskaźnik 29

Na dodatek, język polski uznawany jest za wysokokontekstowy, czyli ważna jest komunikacja niewerbalna (gesty, ton głosu, mimika).

Co to wszystko powoduje?

Kiedy w swoim środowisku pracy masz do czynienia z osobami z różnych kultur to pamiętaj, że:

• każda z tych osób jest w innym miejscu „na mapie kulturowej, kultura z jakiej wywodzi się dana osoba wywiera stały wpływ na jej zachowanie, sposób podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów
• kraje anglosaskie i skandynawskie charakteryzują się mniejszym dystansem do władzy (PDI) niż kraje Europy południowej czy wschodniej.
• wysoki poziom indywidualizmu charakteryzuje kraje zamożne, w kulturach w których występuje wysoka zależność od grupy, zazwyczaj występuje silna zależność od władzy
• najwyższy wskaźnik unikania niepewności występuje w krajach Ameryki Łacińskiej, Rosja, Polska. Kraje anglosaskie i nordyckie mają najniższy wskaźnik
• najbardziej kobiece (niski wskaźnik męskości) kraje do Szwecja, Norwegia, Dania, Łotwa i Estonia.
• orientacja długoterminowa do domena takich krajów jak Chiny, Tajwan, Japonia, kraje anglosaskie.

Tematy związane z różnorodnością i multi kulturowością coraz częściej pojawiają się u moich Klientów podczas sesji mentoringu i coachingu oraz podczas warsztatów zespołowych.


Dodatkowym narzędziem wspierającym współpracę w międzynarodowych zespołach jest kwestionariusz osobowości Facet5. Dzięki niemu możesz porównać siebie i swój zespół z normami w kilkudziecięciu krajach i lepiej zrozumieć potencjał i wyzwania w takich zespołach.

Czy biorąc pod uwagę  wszystko to co napisałam  będzie Ci łatwiej współpracować w międzynarodowym środowisku biznesowym?

Warszawa, 8 maja 2023

Publikacja napisana bez wykorzystania ChatGPT.

Materiały Źródłowe:

• Monika Czerwonka- „Charakterystyka wskaźników modelu kulturowego Hofstede”
• Anna Zięba- „Język a kultura. Komunikacja werbalna w wybranych polskich, brytyjskich i amerykańskich programach telewizyjnych.”
• Erin Meyer - "Mapa Kulturowa. Jak skutecznie sobie radzić z różnicami kulturowymi w biznesie
• Gerard Hofstede -6-D Model©