Kozioł Ofiarny

Kozioł Ofiarny – kiedy system gra z menedżerem

W zespole, który od lat unika odpowiedzialności i nie dąży do rozwoju, może zacząć działać niepisany scenariusz – gra psychologiczna, w której bohaterowie się zmieniają, ale role i zakończenie pozostają te same.

Oswald Summerton w swojej koncepcji Pentagonu Gier opisuje ten mechanizm jako układ dynamiczny, w którym Trójkąt Dramatyczny uzupełniony zostaje o Widzów i Reżysera Sceny. Centralną, choć najtrudniejszą rolę w tym układzie często pełni Kozioł Ofiarny. W tym przypadku – menedżerka. Trzecia z rzędu w ciągu 3 lat. Dziwne, prawda?

Od początku jej misja była jasna: wprowadzić standardy, wyznaczyć kierunek, przenieść zespół na wyższy poziom pracy. Była wymagająca, konsekwentna, zorientowana na jakość. Jednak jej profesjonalizm stał się niewygodnym lustrem dla zespołu – obnażał niską jakość dotychczasowych działań, brak procedur i niedojrzałość w codziennym funkcjonowaniu. Zespół nie był gotowy na taką zmianę. Zamiast się rozwijać, wybrał wygodę, opór i bunt. W niepisanym kontrakcie pojawił się nowy cel: pozbyć się liderki. Mieli już w tym wprawę. 2 poprzednie osoby- zrezygnowały i odeszły z firmy.

Narracja została ułożona szybko. Snajper – jedna z osób z zespołu – oskarżył menedżerkę o mobbing. Reszta zespołu, w roli Obserwatorów, milcząco zaakceptowała oskarżenia. Część nawet chętnie je podchwyciła, choć żadne z zarzutów nie zostały potwierdzone. Przełożony menedżerki, działający z jako Reżyser Sceny, nie przerwał gry. Nie zareagował. Jego milczenie i  „obiektywizm” pozwoliło fabule toczyć się dalej.

Sprawa trafiła do komisji etyki. Brak było dowodów na mobbing ze strony menedżerki. Co więcej – ujawniono fakty wskazujące na działania o charakterze przemocowym skierowane wobec niej. To ona była poddawana presji, manipulacji, wykluczeniu. To ona była ofiarą gry, choć to na nią spadły oskarżenia.

Menedżerka, oczyszczenia z zarzutów przez komisję etyki, odeszła z firmy. Nikt jej nawet nie przeprosił. W praktyce- to już trzecia osoba, którą zespół zniszczył To zrozumiałe – to już kolejna osoba w tej samej roli, którą zespół niszczy.  Po odejściu menedżerki zespół triumfował. Merytoryczne braki, które miały zostać rozwiązanie, zniknęły– na chwilę. Do kolejnego rozdania.

Skrypt organizacyjny zadziałał niezawodnie.  Gra psychologiczna trwa – wystarczy, że nikt jej nie nazwie i nie przerwie. Wszyscy doskonale znają swoje role. Pentagon Gier Summertona to nie tylko model. To ostrzeżenie. Jeśli nie zatrzymasz tej dynamiki – będzie się powtarzać. Skrypt organizacji, zespołu, a czasem... rodziny.

A jeśli jesteś kandydatką lub kandydatem i właśnie rekrutujesz się do roli menedżerskiej – zapytaj, dlaczego to stanowisko jest dostępne. Kto był tam przed Tobą? Dlaczego odszedł? Dowiedz się ja długo poprzedni(a) menedżer(ka) pracował(a) z zespołem.

Może właśnie wchodzisz w grę władzy, której zasady zostały ustalone dawno temu? Może nieświadomie ubiegasz się o rolę, w której nie da się wygrać – o rolę Kozła Ofiarnego…

 --------------------

Zainteresował Cię ten temat?  Daj znać. Wspieram zarządy i liderów w budowaniu efektywnych zespołów i zdrowych kultur organizacyjnych

Warszawa 02 czerwca 2025 roku